Het Kerkebeekpark in Brugge

De Kerkebeek is momenteel grotendeels ingebuisd. In het kader van ‘Nature Smart Cities’ wil Stad Brugge de mogelijkheden onderzoeken om de Kerkebeek opnieuw zo veel mogelijk open te leggen en tegelijkertijd een doorgaande fiets- en wandelverbinding te creëren. Zo dient het project niet alleen als hefboom voor verbeterde mobiliteit, maar ook voor het verhogen van ecologische kwaliteit en klimaatadaptieve functies binnen een stedelijke context. Bovendien moest het toekomstige Kerkebeekpad, dankzij een natuur-inclusief ontwerp, bijdragen aan de lokale biodiversiteit alsook ecosysteemdiensten leveren aan de stad en haar inwoners zoals het verbeteren van water en luchtkwaliteit, het verminderen van overstromingsrisico, stedelijke verkoeling, gezondheid en welzijn.

De centrale vraag van het project was dus niet of we de Kerkebeek wilden openleggen en of we het Kerkebeekpad wilden inrichten als centrale trage as. Maar wel hoe we vanuit deze twee concrete aanleidingen kunnen toewerken naar een project dat maximaal meerwaarde creëert: ‘het Kerkebeekpark als een ecologische corridor tussen vestengordel en groene gordel’.

Waar het overbouwen van water vroeger de motor was van stadsontwikkeling, wilden we opnieuw plaats maken voor de Kerkebeek in de stad. Door het analyseren van aanwezige constructies (koker, overstorten,…) en (water)peilen bleek al snel welke kansen en knelpunten onze randvoorwaarden zouden vormen. Ook ontstonden hierdoor innovatieve ideeën zoals het inschakelen van de bestaande kokers als hemelwaterbuffer. In plaats van een bron van problemen, werd water een bron van mogelijkheden!

De visie voor het projectgebied werd vertaald in een integraal ruimtelijk kaderplan. De randvoorwaarden van het ruimtelijk wensbeeld werden in verschillende deelgebieden vastgelegd en verbeeld. Als ontwerpplan maakt het een concreet gesprek mogelijk en draagt het bij tot dialoog, afstemming,... Het is dus geen masterplan, maar een kader voor de verdere ontwikkeling van de site.

Het ontwerpen en (her)inrichten van de openbare ruimte in functie van het klimaat is ondertussen niet meer uitzonderlijk. Door de principes en de tools voor de bepaling en berekening van ecosysteemdiensten vroeg in de ontwerpfase in te zetten, maakten we de vaak moeilijk te concretiseren aspecten van klimaatadaptatie en duurzaamheid tastbaar. Op die manier konden bepaalde keuzes sneller gemaakt worden en werd er gaandeweg ook sensibilisatie en draagvlak gerealiseerd.

Een gedragen kaderplan voor de Kerkebeek en het Kerkebeekpad is het product van een jaar intensief samenwerken:

• Samen met Maat-Ontwerpers maakten we deel uit van het ontwerpteam
• We doorliepen een traject van continue afstemming met de opdrachtgever Stad Brugge en de belangrijkste stakeholder (eigenaar en beheerder van de waterloop) de VMM.
• Binnen het Nature Smart Cities kader werden de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen betrokken bij het kwantificeren van ecosysteemdiensten.
• Voor de bepaling en afweging van de ecosysteemdiensten werd de Natuurwaardeverkenner van VITO gebruikt.