Duurzaam bodembeheer als collectieve verantwoordelijkheid

Ecosysteemdiensten helpen ons om allerlei problemen op te lossen, van vervuiling tot de opwarming van de aarde. In het uitbouwen van doordachte klimaatmaatregelen spelen ze een essentiële rol. Onze bodem is daartoe een vitale bron.

Bodems hebben namelijk een zelfreinigend vermogen. Als bodemecosysteemdienst, zuiveren ze bijvoorbeeld vervuild grondwater. Bovendien herbergt de bodem een enorme biodiversiteit, ze vormt de habitat voor vele organismen en is een enorme opslagplek voor CO₂.

De verstedelijking maakt het duurzaam aanbieden van ecosysteemdiensten steeds belangrijker. Onze bodem is daarbij een regulerende schakel in verschillende processen, zoals waterbergend vermogen, verkoeling in de stad, culturele diensten, gezonde leefomgeving,…. Bodemecosysteemdiensten bieden dus een enorme waarde bij de opzet van klimaatadaptatiestrategieën, en het besluitvormingsproces voor stedelijke ontwikkeling.

Antea Group introduceerde reeds bodemgerelateerde ecosysteemdiensten in enkele Belgische stedenbouwkundige projecten:

1. Samen met onze partners bouwen we aan een alomvattende visie voor het grootstedelijk gebied van Brussel (afb. links). Met als ultieme doel om de bestaande open ruimte te vrijwaren voor essentiële groenblauwe assen. Optimale routes voor groenblauwe verbindingen worden uitgetekend op basis van parameters zoals bodemtoestand, vervuiling en doorlaatbaarheid. Zo leveren we de Brusselse beleidsmakers data en inzichten aan in het kader van de verdere stedelijke ontwikkeling, welke mee vormgeven aan de visie op een multifunctioneel open ruimte netwerk. Meer over Open Ruimte Brussels >
    
2. Daarnaast zetten we bodemecosysteemdiensten in bij de aanleg van de ringparken te Antwerpen (afb. rechts). We adviseren de stad niet alleen bij het infrastructureel ontwerp, maar ook bij het duurzaam beheer van de bodem en biodiversiteit. De missie is om een gezonde leefomgeving te creëren, alvorens de snelweg af te dekken met een bovengronds tunnelsysteem. Een vanzelfsprekende, maar cruciale eerste stap is daarbij de translocatie van een belangrijke fractie van de bodem. Het transport van deze bodemfracties bij de creatie van tactische infrastructuurelementen is noodzakelijk voor het bewaren van zeldzame vegetatie en bodemzaadbanken. Op deze manier geven onze adviseurs richting aan duurzaam bodem- en waterbeheer en klimaatadaptatie. Meer over Ringpark Groenendaal >
    
3. Voor een water- en ontwikkelingsproject in Gent werd de digitale OVAM bodemdatabase ontsloten en in GIS gevisualiseerd. Op die manier konden nog-niet-onderzochte percelen met een grote kans op bodemverontreiniging geïdentificeerd worden. Ook brachten we de interferentie tussen de (potentiële) bodemverontreiniging en de voorgestelde maatregelen voor de verbetering van het waterecosysteem in beeld. Dat heeft geresulteerd in een ‘win-win’ situatie waar versterking van bodem- en watergerelateerde ecosysteemdiensten een hefboom kunnen zijn voor bodemsanering. In de toekomst zal deze methodiek, en ook het bijhorende gegevensbeheer, door de overheid ingezet worden in andere stedenbouwkundige projecten.

Mensen zouden uit zelfbelang geneigd moeten zijn om zorgvuldig met de ecosystemen om te gaan. Maar dat is niet altijd zo. Soms bewust, soms onbewust raakt de rol van onze bodem als ecosysteemdienst verstoord. Erosie, verdichting, verzilting, verlies aan organisch materiaal, verontreiniging,… kunnen bodemecosysteemdiensten bedreigen.

We dienen dus opnieuw een zorgende rol op te nemen in het uittekenen van een beleid. Niet alleen voor de bodem, maar ook voor de andere ecosystemen. Gelukkig wint de collectieve verantwoordelijkheid aan belang, alsook de aandacht voor de kwaliteit en diensten die de bodem en de natuur ons leveren.

Het beheer van de bodem als natuurlijke kapitaal noemt men 'soil stewardship' of rentmeesterschap. Onze experten gidsen je met plezier naar een evenwichtig en duurzaam bodembeheer.