VSME als kompas voor kmo’s: eenvoudiger rapporteren buiten CSRD

Met de opkomst van de CSRD-richtlijnen moeten heel wat grote en beursgenoteerde bedrijven een uitgebreide duurzaamheidsrapportage opmaken. Deze rapportering helpt ook om te beantwoorden aan de verwachtingen van klanten, investeerders en andere stakeholders. Dergelijke rapportage versterkt hun reputatie, vergemakkelijkt toegang tot financiering en helpt risico’s en kansen beter in kaart te brengen. Bovendien stimuleert het interne betrokkenheid en kan het leiden tot meer efficiëntie en innovatie.

CSRD rapportage vereist dat bedrijven hun volledige waardeketen in kaart brengen, wat ervoor zorgt dat hun leveranciers (vooral kmo’s) steeds meer duurzaamheidsinformatie moeten aanleveren. Daar wilt Europa wat aan doen: met een vrijwillige, vereenvoudigde standaard willen ze de administratieve last voor deze kmo’s verlichten. Deze standaard is ook wel gekend als de Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs, oftewel de VSME. In het kort zou dat kunnen betekenen dat CSRD-plichtige ondernemingen geen informatie mogen opvragen die buiten de vereisten van de VSME-standaard vallen, tenzij dit noodzakelijk is voor wettelijke due diligence-verplichtingen.

Met het Omnibus-voorstel van de Europese Commissie zou de impact van de CSRD aanzienlijk kunnen worden beperkt. Op 3 april 2025 stemde het Europees Parlement in met het zogenoemde ‘stop-the-clock’-principe. Dit betekent dat de verplichting voor grote bedrijven om te rapporteren vanaf boekjaar 2025 wordt uitgesteld tot 2027. Verder heeft EFRAG, de instantie die instaat voor het inhoudelijk uitwerken van CSRD, zich geëngageerd om tegen 31 oktober 2025 een ontwerp op te leveren ter vereenvoudiging van de rapporteringsstandaard.

Het Omnibus-pakket bevatte ook andere voorstellen, waaronder hogere drempels voor werknemersaantallen, omzet en balanstotaal. Als deze voorstellen worden goedgekeurd, zullen naar schatting 80% van de bedrijven niet langer onder de CSRD vallen.

Valt jouw bedrijf door de Omnibus-versoepeling buiten de CSRD-plicht? Dan is de VSME-standaard jouw nieuwe houvast voor vrijwillige duurzaamheidsrapportage. De Europese Commissie werkt momenteel aan een nieuwe standaard, gebaseerd op de VSME die gericht is op zowel KMO’s als mid-cap ondernemingen (middelgrote ondernemingen).  Deze standaard zal via een gedelegeerde handeling officieel worden ingevoerd.

Voor bedrijven die voorheen CSRD-plichtig waren, maar na de Omnibus-wetgeving niet meer, zal de overstap naar een ‘op VSME gebaseerde standaard’ een vereenvoudiging zijn. Deze nieuwe standaard moet duidelijk maken welke duurzaamheidsinformatie grote CSRD-bedrijven nog wél mogen opvragen bij kleinere partners in hun keten met minder dan 1.000 medewerkers. Tot het zover is, biedt de huidige VSME-standaard alvast een stevig vertrekpunt voor wie werk wil maken van transparante rapportage.    

De VSME-standaard bestaat uit twee modules. Elk met een ander niveau van detail, zodat bedrijven zelf kunnen bepalen hoe ver ze willen gaan in hun rapportering.

1. De basic module: dit is de minimale basis voor de VSME-rapportering. De focus ligt op de kernmaatregelen die je onderneming neemt rond duurzaamheid. Denk ook aan gegevens over milieu, sociale aspecten en governance (ESG), zoals energieverbruik, broeikasgasuitstoot, personeelsinformatie of eventuele veroordelingen voor corruptie. De nadruk ligt volledig op de eigen activiteiten van de onderneming.
2. De comprehensive module: wie een stap verder wilt gaan, kan gebruik maken van deze module. Ze bouwt voort op de onderwerpen van de basic module, maar zoomt dieper in. Niet alleen de eigen werking komt in beeld, maar ook de rest van de waardeketen. Je rapporteert over emissiereductiestrategieën, klimaatrisico’s, mensenrechten en andere sleutelthema’s. Het is een meer uitgebreide en doorgedreven aanpak van duurzaamheid.

Als onderneming heb je de keuze: rapporteer je enkel volgens enkel de basic module, of ga je voor de combinatie met de comprehensive module? Een kmo die net is gestart met het verzamelen van duurzaamheidsinformatie, kiest dan best voor de basic module als startpunt. Heb je al een duurzaamheidsstrategie? Dan is het interessant om ook de comprehensive module toe te voegen aan jouw rapport. De keuze hangt bovendien af van wat stakeholders van je verlangen. Vaak vragen klanten, banken of andere partners meer gedetailleerde duurzaamheidsinformatie op dan wat de basic module biedt. In dat geval kan het aangewezen zijn om meteen ook de comprehensive module te voorzien.

Val je binnenkort misschien niet langer onder de CSRD-plicht, bijvoorbeeld na goedkeuring van het Omnibus-pakket? Dan lijkt rapporteren volgens de VSME een goed alternatief. Toch blijft het voorlopig aangeraden om de ESRS-standaard te blijven volgen, zolang de Belgische wetgeving nog niet is aangepast. Los van de verplichte modules blijft het namelijk zinvol om extra informatie toe te voegen over sectorspecifieke kwesties. Zo maak je je rapport relevanter en transparanter voor je stakeholders.