Wat is een warmtenet?

Een warmtenet is simpel gezegd een netwerk van ondergrondse leidingen die warmte van punt A naar punt B transporteren. Het is vergelijkbaar met een centrale verwarming thuis, maar dan op enorme schaal. Het hart van een warmtenet bevindt zich bij een grote centrale plek, waar de warmte wordt opgewekt uit verschillende bronnen. Deze bronnen kunnen uiteenlopen van geothermie, waarbij warmte uit de aarde wordt gehaald, tot restwarmte afkomstig van industriële processen in fabrieken. Het unieke aan warmtenetten is dat ze deze waardevolle warmte, die anders verloren zou gaan, vastleggen en transporteren naar gebouwen en huizen die verwarming of warm water nodig hebben. Dat zonder tussenkomst van een centrale verwarmingsketel.

In plaats van dat elke gebruiker dus zijn eigen individuele verwarmingsinstallatie moet onderhouden, maakt een warmtenet het mogelijk om collectief van warmte te profiteren. Geïsoleerde buizen dragen de warmte veilig over lange afstanden naar verschillende gebouwen en huizen, en zo kunnen verschillende afnemers in een hele stad of zelfs een hele regio genieten van comfortabele warmte zonder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen.

1. Verduurzaming van warmtevoorziening: Warmtenetten spelen een sleutelrol in het verminderen van de CO2-uitstoot en het versnellen van de energietransitie. Door gebruik te maken van duurzame warmtebronnen, of warmte die anders verloren zou gaan, kunnen warmtenetten bijdragen aan het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het bevorderen van hernieuwbare energie.
    
2. Efficiënt gebruik van restwarmte: Industrieën en andere warmteproducenten produceren vaak grote hoeveelheden restwarmte die anders verloren zouden gaan. Warmtenetten bieden de mogelijkheid om deze restwarmte te benutten en te transporteren naar gebouwen en huishoudens die behoefte hebben aan warmte.
    
3. Besparing op individuele verwarmingsinstallaties: Door gebruik te maken van een collectief warmtenet kunnen mensen hun individuele verwarmingsinstallaties achterwege laten. Dit leidt tot kostenbesparingen, aangezien er geen noodzaak is voor onderhoud, vervanging en brandstofaankopen voor individuele systemen.
    
4. Flexibiliteit en toekomstbestendigheid: Warmtenetten kunnen in de toekomst eenvoudig worden aangepast aan veranderende warmtebronnen. Bijvoorbeeld, als de warmtebron verschuift van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen, kunnen warmtenetten deze overgang ondersteunen zonder dat gebruikers hun installaties hoeven aan te passen.

Een goede toepassing van een warmtenet is het warmteconcept voor (de regio rond) de Slachthuissite in Antwerpen. De stad Antwerpen, Fluvius en Aquafin sloegen namelijk de handen ineen om een duurzaam warmtenet te realiseren in die regio, waarbij de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Deurne-Schijnpoort fungeert als warmtebron. Om te onderzoeken of het technisch en economisch haalbaar is om restwarmte uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie te gebruiken als duurzame warmtebron, voerden wij een haalbaarheids- en conceptstudie uit. Ook bekeken we verschillende manieren van warmteproductie en fasering, om zo een optimaal systeem te ontwerpen.

Vervolgens werd er een business case opgesteld en geanalyseerd wat de impact zou zijn op het warmteproductiesysteem in het geval dat naburige uitbreidingsgebieden worden aangesloten. Met de resultaten van dit project legden we een solide basis voor de implementatie van een duurzaam warmteproductiesysteem op basis van restwarmte uit de RWZI. Dit alles om de CO2-uitstoot te verminderen, energie-efficiëntie te verhogen en een circulaire economie in de stad Antwerpen te bevorderen.

Warmtenetten spelen een cruciale rol in het realiseren van een duurzame energievoorziening. Door gebruik te maken van verschillende duurzame warmtebronnen en het efficiënt transporteren van warmte naar verschillende afnemers, dragen warmtenetten bij aan energiebesparing en vermindering van CO2-uitstoot. Het is echter belangrijk om te vermelden dat de warmte momenteel vaak afkomstig is van bedrijven die nog fossiele brandstoffen gebruiken voor hun productieprocessen. Hoewel het gebruik van warmtenetten momenteel een deel van het verlies compenseert, is het pas echt 100% duurzaam als deze warmte ook op een duurzame manier wordt geproduceerd.

Met hun flexibiliteit en schaalbaarheid blijven warmtenetten niettemin een slimme keuze voor de toekomst. Ze voorzien steden en gemeenschappen van comfortabele warmte op een duurzame en efficiënte manier, en vormen zo een belangrijke pijler in onze transitie naar een duurzame samenleving. Door in te zetten op duurzame warmtebronnen, zoals geothermie, biomassa, en restwarmte uit industriële processen die op duurzame wijze wordt opgewekt, kunnen warmtenetten hun potentieel als duurzame energieoplossing volledig benutten.