Ga naar hoofdinhoud
De Notelaer, een unieke locatie op de Scheldedijk
Logo Antea Group - No text - Angled - Transparent

De Notelaer, een unieke locatie op de Scheldedijk

Vragen? Neem contact op.
Ik help je graag verder.

Een geïntegreerd natuur- en erfgoedbeheersplan

In Hingene, vlak naast de Scheldedijk, prijkt het paviljoen De Notelaer. Dit erfgoedpaviljoen werd in de 18de eeuw gebouwd en hoorde bij het kasteeldomein van de familie D’Ursel. Sinds 1968 is het paviljoen beschermd als monument. Vandaag is het een geliefde stopplaats voor vele wandelaars en fietsers. Kempens Landschap heeft het paviljoen en het omliggende park in de afgelopen jaren stap voor stap opgewaardeerd in samenwerking met de gemeente Bornem. Antea Group stelde hiervoor een geïntegreerd natuur- en erfgoedbeheerplan op met een heldere beheervisie en -maatregelen voor de komende 20 jaar.

De opdracht

De nabijheid van de Schelde speelde een belangrijke rol voor de ontstaansgeschiedenis van paviljoen De Notelaer. Zo was er onder meer een veer en een loskade. Tussen 1792 en 1798 liet de hertog d’Ursel er een tuinpaviljoen oprichten ter uitbreiding van zijn kasteeldomein in Hingene. Het paviljoen was zowel op vlak van locatie als interieur nauw verbonden met de Schelde. Toch brengt deze unieke positie, ingebouwd in de voet van de dijk, ook een aantal uitdagingen voor de toekomst met zich mee. Als maatregelen nodig zijn in het kader van het Sigmaplan (o.a. verhoging van de dijken) worden de erfgoedwaarden van het paviljoen gevrijwaard en wordt ingezet op een betere ontsluiting.

Het paviljoen is onderdeel van een ruimer parklandschap dat schommelt met zijn strakke parkvijer en momentale bomen tussen een kasteelpark en een historisch polderlandschap. Onze opdracht bestaat er daarom deels uit om op te zoek gaan naar de juiste balans tussen het door de mens gecreëerde en het natuurlijke landschap.

Daarnaast gaan we op zoek naar gepaste en geïntegreerde oplossingen om het paviljoen beter toegankelijk te maken voor toerisme. Het deed in het verleden immers lange tijd dienst als herberg voor voorbijgangers. Intussen zijn de tijden veranderd en is de herberg verdwenen. Toch zijn er nog steeds vele honderden voorbijgangers, zeker op zomerse dagen. Ze banen zich per fiets of te voet een weg langsheen de Schelde en haar polders. Een rustpauze aan het paviljoen is daarbij een aangename tussenstop.

Een geïntegreerd natuur- en erfgoedbeheersplan
Een geïntegreerd natuur- en erfgoedbeheersplan

De oplossing

Ter realisatie van het beheerplan zijn we gestart met het bundelen van de geschiedenis van het landschap en aanwezige erfgoed. Alle elementen binnen het domein werden in detail geïnventariseerd en in kaart gebracht om een beter beeld te krijgen van de verschillende knelpunten en waardes op ecologisch en erfgoedvlak. Op basis van al deze informatie werd een beheervisie uitgewerkt met daaraan gekoppelde beheermaatregelen voor de komende 20 jaar. Daarin hebben we onder andere de historische zichtassen opnieuw maximaal opengetrokken en behouden zonder de aanwezige regionaal belangrijke en zelfs Europese natuurwaarden te schaden.
 
Omdat noch het paviljoen noch de aanwezige infrastructuur aangepast was aan de verwachte bezoekersaantallen, hebben we in het beheersplan ook de nodige voorstellen uitgewerkt om maximaal te voldoen aan de recreatieve noden -- zonder de artistieke waarden van het paviljoen te schaden. Zo hebben we bijvoorbeeld voorgesteld de oude kasseien toegangsweg in ere te herstellen en de grote boeien en sluisdeuren die nog dateren uit de tijd dat De Notelaer een infopunt over de Schelde was te verwijderen. Vandaag is De Notelaer weer een toegankelijke landmark voor fietsers en wandelaars die willen komen genieten op de Scheldedijk, waarbij de vooropgestelde doelen en de daaraan verbonden (her)inrichtings- en beheermaatregelen geleidelijk gerealiseerd worden door de beheerder.

Fotogalerij

Timeline slide

Activiteiten aan De Notelaer

Timeline slide

Uitzicht uit het paviljoen op de Schelde

Timeline slide

Waardevol historisch interieur (o.a. parket)

Timeline slide

Zicht op terras, vijver en historische polder

Timeline slide

Zicht vanuit de polder

Het resultaat

  • 9 eeuwen historische Scheldepolder
  • 225 jaar Paviljoen De Notelaer
  • 1,69 hectare natuurstreefbeelden
  • Tientallen monumentale bomen
Een geïntegreerd natuur- en erfgoedbeheersplan

Dit beheersplan definieert de belangrijkse stappen in de opwaardering van De Notelaer waarbij we nu al vooruit kijken naar een rol in de ontwikkeling van het Rivierpark Scheldevallei


Gert Stappaerts
Projectmanager Antea Group

Partners en samenwerkingen

Toerisme Vlaanderen is de eigenaar van paviljoen De Notelaer. In 2017 heeft Kempens Landschap zowel het gebouw als het omliggende domein in erfpacht overgenomen. Hiermee kregen zij ook de leiding over het toekomstplan voor De Notelaer. In opdracht van Kempens Landschap vzw stapte Antea Group dus mee in een complex traject waarin verschillende stakeholders betrokken zijn. Zo werden ook vzw De Notelaer, die zorgt voor de dagelijkse werking, de gemeente Bornem, Waterwegen en Zeekanaal NV en kasteel d’Ursel nauw betrokken bij de opmaak van het beheerplan.

SDG's

Met dit project ondersteunen wij de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties:

SDG 3 - Goede gezondheid en welzijnSDG 13 - KlimaatactieSDG 15 - Leven op het landSDG 17 - Partnerschappen

Meer weten over dit project?

Ik help je graag verder!